Naar aanleiding van de uitzending van Nieuwsuur over vroege transplantaties door levende nierdonatie (preëmptieve levende niertransplantaties) geven NfN, Landelijk Overleg Nier Transplantatie (LONT) en Nefrovisie onderstaande gezamenlijke reactie.

Sinds 2011 zijn er 5 kwaliteitsindicatoren voor de nefrologie, waaronder een indicator betreffende preëmptieve niertransplantatie. Deze indicatoren zijn in het kader van Zichtbare Zorg (ZiZo) vastgesteld door de NfN in samenspraak met Zorgverzekeraars Nederland en Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN). De uitkomsten van deze indicatoren worden jaarlijks door de ziekenhuizen aangeleverd aan het Zorginstituut Nederland. Nieuwsuur heeft zich in de uitzending op vrijdag 26 februari jl. geconcentreerd op de indicator preëmptieve niertransplantatie en daarbij 14 zorginstellingen getoond die na verwijzing 0 of 1 preëmptieve transplantatie hebben gerealiseerd in 2014. Daarbij is er geen volledig beeld geschetst omtrent de stand van zaken van preëmptieve niertransplantaties in Nederland.

Nederland scoorde wereldwijd als nummer 2 op het aantal levende niertransplantaties per miljoen inwoners in 2013. Dit zijn de meest recente cijfers op wereldniveau. In 2015 werden er in Nederland 976 niertransplanties uitgevoerd, waarvan 231 preëmptieve levende niertransplantaties en 26 preëmptieve postmortale niertransplantaties (bron: Renine; www.nefrodata.nl). In totaal werd er dus bij 257 patiënten dialysebehandeling voorkomen. Zowel voor de patiënten als maatschappelijk een belangrijk resultaat. Sinds 2001 is er een 6-voudige toename van het aantal preëmptieve levende donor-niertransplantaties vastgesteld. Ter vergelijking, het aantal transplantaties met een nier van een levende donor na start dialyse steeg in dezelfde periode met een factor 2,25 en het aantal postmortale niertransplantaties steeg met een factor 1,5. De toename van preëmptieve levende donor niertransplantatie is van groot belang voor de Nederlandse nierpatiënt. Dat er verschillen bestaan tussen centra is evident. In mei 2016 worden de uitkomsten van de indicatoren over 2015 verwacht. De NfN en Nefrovisie gaan dan alle 5 kwaliteitsindicatoren analyseren over de periode 2013-2015. De resultaten worden daarna gedeeld met de centra.

In 2016 wordt er door NfN, V&VN, Nefrovisie en de plenaire visitatiecommissie besproken hoe er tijdens de visitaties op de uitkomsten van de kwaliteitsindicatoren toegezien kan worden om de kwaliteit van de nierzorg in Nederland te verbeteren. Hierbij zal een verbinding worden gemaakt met de adviezen die de commissie van Es recent heeft gegeven.

Tot slot, in de Nieuwsuur-uitzending zijn opmerkingen gemaakt over de wachtlijst voor niertransplantatie. De Nederlandse wachtlijst voor niertransplantatie maakt onderscheid tussen patiënten die actief op een nier van een postmortale donor wachten en patiënten die om verschillende reden op dit moment niet voor een postmortale donor-niertransplantatie in aanmerking komen. Een groot deel van deze patiënten staat niet actief geregistreerd omdat de nierfunctie op dit moment nog te goed is voor transplantatie of omdat zij voor een transplantatie van een levende donor voorbereid worden. In die zin is de huidige wachtlijst geen afspiegeling van de totale behoefte aan nieren. NfN, LONT en Nefrovisie onderkennen het belang van duidelijkheid voor de patiënt en zorgverleners over de doorlooptijd van de voorbereiding, de samenstelling van de wachtlijst en de wachttijd voor de patiënten. De transplantatiecentra hebben in samenspraak met de NTS inmiddels stappen gezet om dit in 2016 transparanter te maken. Ook zijn er afspraken tussen de transplantatiecentra gemaakt om donor-ontvangerkoppels door te verwijzen naar centra met overcapaciteit in het geval van oplopende wachttijden voor levende donor-niertransplantatie.

Ton Rabelink, voorzitter bestuur NfN
Stefan Berger, voorzitter LONT
Marc Hemmelder, uitvoerend bestuurder Nefrovisie